مهم ترین راههای پیشگیری از بیماری تب مالت
بیماری تب مالت یا بروسلوز که در حیوانات به نام سقط جنین واگیر مرسوم است،یکی از بیماریهای عفونی قابل انتقال‌بین انسان و حیوان است و ممکن است در طول سفر به دلیل استفاده از لبنیات غیر پاستوریزه و تماس با حیوانات به این بیماری مبتلا شوید.
گردآوری – نبض ما
بیماری تب مالت یا بروسلوز با نام‌های‌دیگری نظیر: تب مواج، تب دیوانه وتب مدیترانه‌ای نیز نامیده میشود. این بیماری در تمام فصول سال وجود دارد، اما در بهار و پاییز یعنی‌زمان زایش و شیردهی دامها بیشتردیده میشود.
اگر چه تب مالت در ایالات متحده آمریکا شایع نیست، اما این بیماری صدها هزار انسان و حیوان را در سرتاسر جهان درگیر کرده است. پرهیز از مصرف لبنیات غیر پاستوریزه و احتیاط کردن در برخورد با حیوانات می تواند به پیشگیری از تب مالت کمک کند.
شیوع این بیماری از فصل بهار و با دوره شیردهی گوسفندان آغاز میشود، که از این دوره در سال جاری موارد ابتلا به این بیماری نسبت به گذشته بیشتر شده و حتی در بین کودکان مواردی از بیماری دیده شده است.
عوامل افزایش‌دهنده خطر
- مسافرت به مناطق آلوده
- در افرادی که با حیوانات سر و کار دارند، مثل کشاورزان، قصابان، دامپزشکان، یا دامداران
- وجود کمخونی وخیم یا سابقه جراحی معده. این مشکلات باعث کاهش اسید معده می‌شوند؛ وجود اسید معده شانس عفونت را کاهش می‌دهد.
نشانه های تب مالت
علائم تب مالت می تواند هر زمانی از چند روز تا چند ماه پس از ابتلا به عفونت بروز نماید. علائم و نشانه ها مشابه آنفولانزا بوده و عبارتست از:
- تب و لرز
- تعریق
- خستگی و ضعف
- درد کمر، مفاصل و عضلات
- سردرد
علائم تب مالت می تواند پس از چند هفته تا چند ماه از بین رفته و مجدداً عود کند. در برخی افراد، تب مالت می تواند مزمن باشد و علائم تا چند سال حتی پس از درمان پایدار باقی بماند. علائم و نشانه های بلند مدت شامل خستگی، تب، آرتریت و ورم مهره های ستون فقرات است.
علت ابتلا به تب مالت
بروسلوز انسانی(تب مالت) ناشی از بروسلا ملی تنسیس در جاهایی که گوسفند و بز آلوده زیاد اسـت خطر جدی بهداشت عمومی در آن مناطق میباشد و بیشتر در فصول تابستان و بهار یعنی فصل زایش و شیردهی دامها دیده میشود. راههای سرایت بیماری به انسان میکروب بروسلا قادر است از راههای زیر وارد بدن انسان شود:
١ – تماس مستقیم با بافتهای حیوانی آلوده نظیر خون، ادرار و…
٢- مصرف شیر خام و فرآوردههای لبنی خصوصا ً پنیر تازه، خامه، سرشیر و بستنی. نکته حائز اهمیت این است که بستنی مهمترین فرآورده لبنی اسـت کـه مـیتوانـد باعث بروز بیماری تب مالت شود.
سرایت این بیماری به انسان بیشتر در اثر مصرف شیرآلوده نجوشیده و فرآورده های آن است عفونت باکتریایی اعضای خونساز بدن، از جمله مغز استخوان، گرههای لنفاوی، کبد و طحال را متأثر می سازد.
تب مالت بر حیوانات وحشی و اهلی اثر می گذارد. گله های گاو، بزها، گوسفند، خوک، سگ، شتر، گراز، گوزن شمالی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری قرار دارند. نوعی از تب مالت بر پورپوس، سیل بی گوش و نوع خاصی از وال ها اثر می گذارد. باکتری می تواند از حیوان به انسان به سه طریق انتقال یابد:
محصولات لبنی غیرپاستوریزه
باکتری بروسلا در شیر حیوانات آلوده می تواند از طریق شیر، بستنی، کره و پنیر غیرپاستوریزه به انسان منتقل شود. همچنین باکتری می تواند از طریق گوشت خام یا نیم پز شده حیوانات آلوده به انسان منتقل گردد.
اسنتشاق
باکتری بروسلا به راحتی در هوا پراکنده می شود. کشاورزان، تکنسین های آزمایشگاه و کارگران کشتارگاه ها می توانند این باکتری را استنشاق کنند.
تماس مستقیم
باکتری در خون، مایع منی یا جفت حیوانات آلوده می تواند از طریق زخم وارد جریان خون شود. از آنجایی که تماس معمول با حیوانات – لمس کردن، شانه کردن موی حیوانات و بازی کردن با آنها – سبب آلودگی نمی شود، به ندرت افراد از طریق حیوانات اهلی خود آلوده می شوند. همچنین افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند هم باید از تماس با حیوانات آلوده پرهیز نمایند.
معمولاً تب مالت از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود، اما در موارد نادر زنان از طریق بارداری یا شیردهی می توانند بیماری را به نوزادان خود منتقل کنند. به طور نادری تب مالت از طریق تماس جنسی یا انتقال خون آلوده یا پیوند مغز استخوان انتقال می یابد.
افراد در معرض خطر
افرادی که با حیوانات کار می کنند یا با خون آلوده تماس دارند، در معرض خطر بیشتری برای تب مالت قرار دارند، از جمله:
• دامپزشکان
• کارگران مزارع دامداری
• گاوچرانان
• کارگران کشتارگاه ها
• شکارچیان
• میکروبیولوژیست ها
عوارض تب مالت
تب مالت می تواند بر هر عضوی از بدن از جمله سیستم باروری، کبد، قلب و سیستم اعصاب مرکزی اثر بگذارد. تب مالت مزمن می تواند سبب ایجاد عارضه در یک عضو یا در کل بدن شود. عارضه ممکن این بیماری عبارتست از:
عفونت لایه درونی قلب (اندوکاردیت)
این مشکل یکی از جدی ترین عوارض تب مالت است. اندوکاردیت درمان نشده می تواند به دریچه های قلب آسیب زده و یا آنها را تخریب کند که مهمترین عامل مرگ و میر مرتبط با تب مال است.
آرتریت
عفونت مفاصل با درد، سفتی و تورم در مفاصل به ویژه در زانو، لگن، قوزک، مچ و کمر مشخص می گردد. درمان عفونت مفاصل بین مهره های کمری یا لگنی می تواند مشکل تر باشد و منجر به آسیب های دائمی گردد.
التهاب و عفونت کبد و طحال
تب مالت می تواند سبب آسیب به کبد و طحال گردد و سبب بزرگتر شدن آنها نسبت به اندازه نرمال گردد.
عفونت سیستم اعصاب مرکزی
این مشکل شامل بیماری های تهدید کننده زندگی از جمله مننژیت (التهاب پرده اطراف مغز و نخاع) و انسفالیت (التهاب مغز) است.
پیشگیری از تب مالت
- مصرف شیر پاستوریزه یا جوشانیدن شیر به مدت 20 دقیقه.
- از مصرف شیر حیوانی که تازه سقط جنین کرده خودداری‌شود.
- از مصرف پنیر و خامه غیرپاستوریزه پرهیز گردد.
- پنیر تازه و بی‌نمک را باید حدود 2 ماه قبل از مصرف در آب‌نمک قرار داد.
- قبل از دوشیدن شیر دام باید حتما پستان دام و اطراف آن رابا آب و صابون بخوبی شستشو داد.
- ظروف مخصوص دوشیدن شیر بایستی دربدار و قبلا خوب‌شستشو داده شود.
- ضدعفونی اصطبل‌های آلوده
- واکسیناسیون دامها علیه این بیماری
- رعایت بهداشت در هنگام جاروب کردن اصطبل و طویله
- جفت و بقایای جنین سقط شده را باید سوزاند.
- گوشت حیوانات مبتلا در صورت خوب پخته شدن قابل‌مصرف است.
لزوم مراجعه به پزشک
تشخیص تب مالت به ویژه در مراحل اولیه می تواند مشکل باشد، چرا که علائم آن مشابه بیماری های دیگر از جمله آنفولانزا است. اگر تب به شدت بالا رفت، درد یا ضعف عضلانی یا سایر عوامل خطر بیماری را داشتید یا تب شما پایدار بود به پزشک مراجعه نمایید.
راه های درمان تب مالت
درمان با هدف تسکین علائم، پیشگیری از عود بیماری و عوارض انجام می گیرد. احتمالاً لازم است بیمار برای حداقل 6 هفته آنتی بیوتیک دریافت نماید و علائم پس از چند ماه از بین می رود. البته ممکن است این بیماری پس از مدتی برگشته و مزمن شود.
دکتر می‌تواند آنتی بیوتیک‌هایی مؤثر تجویز کند. doxycycline و rifampin دو دارویی هستند که در عرض 2 هفته استفاده می‌شوند و از دوباره آبوده شدن جلوگیری می‌کنند. بستگی به زمان معالجه و شدت بیماری که ممکن است بهبودی چند هفته تا چند ماه صورت گیرد. مرگ و میر از این طریق تا 20% است و معمولاً با ترشحاتی همراه است.
نکته مهم:
در صورت مواجه شدن با بیمارانی که دچار این علائم هستند باید در مورد احتمال تماس با بروسلا حتما سـئوالاتی بنمـائیم و در بـالین ایـن بیماران باید سئوالاتی در مورد شغل، مصرف لبنیات غیر پاستوریزه، مسافرت اخیر به مناطق آندمیک بروسلوز یا تماس با احشام یا سگ، مطرح کنیم.
